Prosječan stripofil sa naših prostora zamišlja japansku školu stripa kao jednu nepoznatu i čudnu granu devete umjetnosti, koja je neopisivo udaljena od zapadnog civilizacijskog kruga na koji smo svikli (dakle, Amerikanci plus francusko-belgijska škola), terru incognitu sa kojim se ne vrijedi hvatati u koštac. I u svemu ima pravo, djelimično, osim u poslednjem. Koliko god svijet mange i njihovih tvoraca, mangaka, posjedovao niz specifičnosti uslovljenih civilizacijskim tekovinama Istoka, japanskim izolacionizmom, društvenim odnosima i religijom, on ostaje moćni korpus unutar voljenih stripova, vrijedan i pažnje i hvale (ne slažem se sa grupama koje smatraju da su mange posebna umjetnost, pozicionirana na mutnoj granici između animacije i klasičnog stripa). Tako se i u ovom moru naslova možete susreti sa karakterističnim tipom štiva: u pitanju su stripovi revolucionarni za svoje vrijeme, koje je najčešće eksplozivni početak/vrhunac date škole. Pate od mana ranijih pristupa vizuelnoj i narativnoj strani priče, ali njihovi dublji kvaliteti toliko snažno sijaju i dan-danas, da ih možemo smatrati samo klasicima, makar i sa nizom ograda. I snažni su, beskrajno moćni i upečatljivi, slika jednog autora u danima entuzijazma, beskrajne inspiracije i volje da se zadati visoki ciljevi ostvare. Oh, možda se tu i tamo vide znaci njihove trapavosti, nedostatka svedenosti i elegancije koje donose godine, ali svojom bezgraničnom iskrenošću opet dosežu do čitalaca, i njihovih otvrdlih, ciničnih srca koja su spora u opraštanju.
(Valja primjetiti da se u okviru japanskog shvatanja psihe pojedinca vrlo oštro razdvajaju, i često suprotstavljaju, „civilni lik“ jedinke kada funkcioniše po društvenim normama, vrlo strogo ih se držeći, i njegovog potisnutog, instinktivnog dijela koji se „oslobađa“ stege super-ega u „izmještenim“ situacijama koje obesmišljavaju utvrđene konvencije, i veliki dio mangi upravo obrađuje temu pojedinca koji dolazi u dublji kontakt sa svojim ja, prezirući raniji život, u ekstremnim uslovima koji se ne uklapaju u strogo kontrolisanu, na nivo beskrajnog ponavljanja gestova svedenu svakodnevnicu. Japanci u mangama ispoljuju prave eksplozije ni najmanje zaobuzdane kreativnosti, a to je prirodna reakcija na umjerenost u kolektivu.)
I onda – kada ostaje samo blijeda nada ljudskosti koja se bori, i ne jenjava ni u najdubljem očajanju, Nagai urušava i taj poslednji zračak nade, bacajući nam u lice ono najgadnije što smo kadri učiniti: smrt nevinog, ubistvo koje je počinila masa, lišena svakog osjećaja odgovornosti, pokretana mržnjom i kompleksima. Djevojka glavnog junaka, Miki, i njen mali osmogodišnji brat, vjerovatno i najbolje osobe u čitavoj priči, simbol nevinosti i naivnosti koju svako od nas posjeduje, i kad-tad izgubi, okrutno su ubijeni. I to od strane koga – negoli komšija, koji su zaključili da je ta kuća „vještičja“ i da „mora goriti“. Sumrak koji je prekrivao stranice stripa i zamagljivao moralni kompas većine likova, naglo se transformiše u mrak, dubok i iskonski. Mrak, gdje se sve može učiniti i proći nekažnjeno, gdje možemo biti ono što divljački dio nas uvijek želi, što nam demon, onaj koji je naša druga priroda, uvijek nudi: krvoloci, članovi čopora, lišeni viših funkcija i odgovornosti dosadnog, ispraznog građanskog života. Ili barem tako izgleda. I to je istinski kraj „Devilmana“, makar poslije toga imali veliku Poslednju Bitku, veličanstveno nacrtanu. To je i Početak, i Sredina, i Kraj nas samih, u sjećanju ljudske rase duboko urezana scena prvog nasilja i gubitka Edena, pada – i sve što se posle dešava na stranicama poslednjeg toma nije ljudsko. I zašto bi nas se, stoga, i ticalo?
Pogledajte crtež Goa Nagaija u ovoj sceni – naizgled uklopljen u standardna, bolno klišeizirana japanska poimanja „slatkog“ i „lijepog“, no iz koga neprekidno, na najiznenađujući način, izranja zlo, bol i nasilje, stvarajući vrlo specifičan i zastrašujući efekat. A tek ekspresivnost! – ovo nije suvi, strogo kontrolisani realizam koji, čini mi se, mnogi smatraju za željeni domen stripa, sa čime se ne slažem, već psihološka stvarnost viđena očima osobe u afektu, koja je, ipak, sposobna da kristalno jasno sagleda suštinu događaja, neometana minornim detaljima fizičke stvarnosti. Pogled kroz oči žrtve – ukus anksioznosti i agonije.
Stojanović je pomno istražio istorijske izvore i ta znanja ugradio u uverljive životne priče sa mnoštvom majstorskih detalja, od seljačke zdravorazumske logike do vrcavog lokalnog govora.
Domaća stripska scena ovog je leta postala bogatija za još jedan naslov srpskog autora i nekolicine naših crtača!
Pričanje o dobrim stripovima je isto tako važno kao i njihovo čitanje. Zbog toga vam portal Svet stripa danas predstavlja prvi Betmen trejd iz perioda THE NEW 52 koji je objavila Čarobna knjiga kao 18. knjigu u biblioteci DC gold.
Opet, nalazim se pred zadatkom opisivanja nove mange koja mi je zaokupirala pažnju – još jednog bisera sa Dalekog Istoka, Zemlje izlazećeg sunca, strogih društvenih struktura i ogromnog vala individualnosti
